YAŞAM ŞİFRESİ / SOURCE CODE

14.04.2011

YAŞAM ŞİFRESİ / SOURCE CODE (Yön. Duncan Jones 2011)

Film türleri arasında bilim kurgu en eskilerinden biridir. 1902 yılında George Melies tarafından çekilen Aya Seyahat pek çok sinema tarihçisi tarafından, sinema tarihinde devrim yaratan ilk bilim kurgu film olarak kabul edilmektedir. Sinemanın özgün doğasının sağladığı imkanlar, insanın içinde yaşattığı pek çok fantezinin görselleştirilmesine olanak tanımakta olduğu için, zaman içinde bilim kurgu da gelişti. 1902'de çekilen Aya Seyahat'ten 2009'da olay yaratan Avatar'a kadar çok yol kat edildi. Burada belki şu soru sorulmalı, teknolojik olarak çok hızlı ve büyük adımlarla yol kateden bilim kurgu acaba tartıştığı meseleler anlamında da  aynı değişimi yaşadı mı? Kanımca teknolojik gelişmeyle içerik anlamında değişim arasında doğru orantılı bir uyum yok. Örneğin, Melies'nin çektiği Aya Seyahat o dönem için olanaksız görünen, Ay’a yolculuğu hayal ederken, Avatar aradan geçen zaman ve gelişmeler nedeniyle Ay bir hedef olmaktan çıktığı için başka bir gezegenin keşfine odaklanıyordu. Yani aslında çok fazla bir şeyin değiştiğini söyleyemeyiz. Başka gezegenlerin keşfi, başka gezegenlerden gelenler tarafından istila edilmek, zamanda yolculuk, boyut değiştirmek gibi temel tema ve insana özgü fanteziler hala bilim kurguda kendine yer buluyor. İşte Duncan Jones'un senaryosuna katkı sağlayıp yönettiği Yaşam Şifresi de bu fantezilerden boyut değiştirme üzerine öyküsünü inşa etmiş bir bilim kurgu olarak vizyonda yer alıyor.

Şimdi filmin kısaca öyküsüne bir bakalım… Hava kuvvetleri pilotu Colter Stevens, Afganistan’da savaşırken kendini birden Chicago’da bir trende, bir başkasının vücudunda bulur. Başına ne geldiğini anlayamadan tren havaya uçar ve Colter kendini ordu tarafından kontrol edilen bir kapsülde bulur. Hatırlayamamasına rağmen “Yaşam Şifresi” adı verilen gizli bir programa katılmıştır. Colter’ın tren patlamasında ölen bir öğretmenin hayatının son sekiz dakikasını kontrol edebilmesini mümkün kılan program sırasında görevi, aynı sekiz dakikayı üst üste yaşayıp Chicago’da başka bir bomba patlamadan bu saldırının sorumlusunu bulmaktır.

Filmin anlattığı olay nedeniyle içerdiği şöyle bir olası sorun bulunmakta. Colter trene her dönüşünde aynı sekiz dakika her seferinde başka bir detay öne çıkacak biçimde bir kez daha yaşanmakta. Dolayısıyla 93 dakikalık bir film içinde bir kaç kez tekrar eden aynı sekiz dakikanın izleyiciyi sıkma ihtimali kağıt üstünde hayli kuvvetli. Buna karşın filmin akışı içinde her sekiz dakika anlamlı bir biçimde yerini buluyor ve izleyiciyi filme bağlıyor. Hatta filmin bu yanıyla bilgisayar oyunlarına yaklaştığını bile söyleyebiliriz. Seviye atlamaya çalışan bir oyuncu gibi aynı şey tekrar ve tekrar aşılmaya çalışılıyor. Bilim kurgularda sık karşılaştığımız şeylerden biri de teknolojik olarak var olan malzemeleri sonuna kadar kullanmak, gösterişli bir anlatım yaratmak. Yaşam Şifresi’ni türdeşlerinden ayıran niteliklerden biri de böyle bir yola sapmaması. Filmde Colter’ın boyut değiştirirken girdiği kapsül, araştırma merkezi bilim kurgu türünü birebir yansıtırken, Chicago kentinin kuşbakışı görüntüsü, banliyöler filmi görsel anlamda gerçeğe yaklaştırıp, sade bir havanın yaratılmasına yardım ediyor. Öte yandan, film yalnızca bilim kurgu ögelerle boğulup kalmıyor, aynı zamanda karakterler Colter ve Christine arasındaki duygusal yakınlaşmaya da odaklanarak filme başka bir boyut katıyor. Ön yargılı bir bakış açısıyla eğer bilim kurgunun daha ziyade erkek izleyiciye hitap ettiğini söyleyecek olursak, filmin bu romantik ögelerle bilim kurgu türüne sıcak bakmadığı varsayılan kadın izleyiciyi de rahatlıkla çekebileceğini söyleyebiliriz. Colter ve Christinden söz etmişken onları canlandıran oyunculara da değinmek yerinde olacak. Komediden, drama pek çok filmde rol alan ve bana göre Hollywood’un yükselen değerlerinden biri olan Jake Gylenhaal ve ona eşlik eden Michelle Monaghan Yaşam Şifresi’ndeki performanslarıyla göz dolduruyorlar.

Kısaca Duncan Jones imzalı Yaşam Şifresi bilim kurgu ve gerilim türlerini doğru ve tutarlı bir biçimde harmanlayan, anlatımıyla zaman zaman bilgisayar oyunlarını çağrıştıran ve duygusal ögelerle filmin anlatımını daha insani ve yumuşak bir düzleme taşıyan izlemenizi salık verebileceğim bir film.